50 jaar Wijkvereniging Voorburg West (door Chrit van Rensen)
(van belangenvereniging naar activiteitenvereniging)
Voorburg-West/Park Leeuwenberg is een geliefde woonwijk die grenst aan Den Haag en Rijswijk. Rond 1900 werden hier de eerste woningen gebouwd, maar de eerste echte impuls kwam met de bouw van eensgezins- en arbeiderswoningen in de jaren ’20 en ’30. In de wijk ligt het archeologische rijksmonument Forum Hadriani, een oude Romeinse marktplaats met eigen haven aan de voorloper van de Vliet.
1975: Op maandag 26 mei 1975 nam een drietal inwoners van Voorburg-West het initiatief om samen met andere wijkbewoners een aantal destijds actuele kwesties te bespreken:“Wat wil Voorburg-West eigenlijk? Wat gaat er met onze wijk gebeuren? Wat kunnen we er zelf aan doen om het hier zo leefbaar mogelijk te houden en te maken?”. De directe aanleiding voor de bespreking was de grote verontrusting die in de wijk was ontstaan over de vernieuwing van, destijds, de Rijksweg 12 (nu A12, Utrechtse Baan) en de toekomstige dwarsverbindingen. Dit onderwerp beheerste een groot deel van de vergadering. Andere onderwerpen waarvoor ook aandacht werd gevraagd waren: sluipverkeer, verkeersdrempels, straatverlichting, verplaatsing postagentschap van de Geestbrug naar een centraler punt, speelterrein Hoekvlietstraat, openbaar vervoer en overig verkeer, de behoefte aan een wijkcentrum met eventueel een bibliotheekvoorziening. Tijdens de bespreking werd tevens de hoop uitgesproken om te komen tot de oprichting van de Wijkvereniging Voorburg-West, met als doel de belangen van de wijk bij de gemeente Voorburg te kunnen presenteren.
En, zo geschiedde: de Wijkvereniging Voorburg-West werd opgericht op 16 juni 1975.
In november/december 1975 verscheen het eerste nummer van de wijkkrant, een informatiebulletin van de wijkvereniging. Het was de bedoeling de wijkkrant maandelijks uit te brengen, liefst direct na de bestuursvergaderingen. Die vergaderingen vonden aanvankelijk plaats in Sonnenburgh, later in Nieuw-Heeswijk. De eerste wijkkrant opende met een verslag van de gecombineerde oprichtings- en ledenvergadering op 3 november 1975 in Sonnenburgh, waarbij ruim 200 personen aanwezig waren. De voorzitter deelde tijdens die vergadering mee dat de gemeente op de hoogte was gesteld van de oprichting van de nieuwe wijkvereniging; tevens werd afgesproken dat de volgende “trefcentrumavond” op 16 december 1975 in Sonnenburgh zou worden gehouden. Op die avond zouden de bewoners in informele sfeer met wethouders en raadsleden over de problemen in eigen wijk kunnen praten.In een reactie op de kennisgeving van het oprichten van de wijkvereniging, had het College van Burgemeester en Wethouders (BenW) van Voorburg in een brief de hoop uitgesproken “dat tussen het bestuur en het gemeentebestuur op vruchtbare wijze zal worden samengewerkt en dat de wijkvereniging mede een bijdrage zal leveren aan het verhogen van de leefbaarheid in Voorburg-West en aan het bevorderen van het welzijn van de bewoners van dit deel van de gemeente”.
1978: Inmiddels was de Utrechtse Baan een feit en leken de problemen op het gebied van ruimtelijke ordening weg te kwijnen. Uit de wijkkrant van maart 1978 bleek dat er na een minimale opkomst bij de algemene ledenvergadering in mei 1977 binnen het bestuur opmerkingen werden gehoord over het nut van onze wijkvereniging. Eveneens in 1978 verscheen het Wijkblad, een extra editie aangeboden door de gezamenlijke wijkverenigingen en stichtingen. De opstellers van het blad constateerden dat er in de periode 1972 – 1975 zeven wijkorganisaties waren opgericht. Zij hebben in de periode 1974 – 1978 het college van BenW regelmatig geconfronteerd met brieven, wensen en grieven. Er is veelvuldig van het spreek- en vragenrecht in raads- en commissievergaderingen gebruik gemaakt en er zijn een paar gesprekken geweest met de verantwoordelijke wethouders en hun ambtenaren. In het algemeen bestond bij de wijkorganisaties het gevoelen dat men onvoldoende gehoor heeft gevonden. Sommige raadsleden vonden de bemoeienissen van de organisaties lastig en lieten zich uitdrukkingen ontvallen als “hobbyisten die hun zin willen doordrijven”; “mensen die alleen op eigen belang uit zijn”; “de organisaties ontaarden in actiecomités“; “ze proberen om het gemeentebestuur op alle mogelijke manieren voor de voeten te lopen”. Sommige raadsleden verlieten demonstratief de zaal of verscheurden de brieven van de organisaties.
1981: Op 25 en 26 september 1981 werd het gerenoveerde ‘Kruispunt’ op de hoek van het Westeinde en de Laan van Middenburg geopend, een gebouw waar met name maatschappelijke organisaties ruimtes konden huren. Ook de wijkvereniging Voorburg-West zou geregeld gebruik maken van dit gebouw voor haar activiteiten, zoals vergaderingen en kaas- en wijnavonden.
1984: De wijkvereniging raakte in een dip. De belangstelling voor ruimtelijke ordening, aanvankelijk een belangrijk aandachtspunt, luwde sterk en de wijkvereniging had geen eigen ruimtes voor het ontwikkelen van activiteiten. In het bestuur werd zelfs gesproken over opheffing van de wijkvereniging. Om een andere richting in te slaan stelde de voorzitter voor dat er misschien wel meer gedaan kon worden op sociaal-cultureel gebied. De wijkvereniging beschikte weliswaar niet over een eigen wijkgebouw, maar het vorige bestuur had al eens bij de gemeente geprobeerd een multifunctioneel wijkcentrum van de grond te krijgen.
1987: Het lukte de wijkvereniging een tijdelijke ruimte te vinden om o.a. cursussen en koffiemiddagen te organiseren en wel in de benedenzaal van Bar Geestbrug op de Hoekweg. De eerste cursus die daar werd georganiseerd was een knutsel (donderdag)middag voor volwassenen, al dan niet met kleine kinderen. In datzelfde jaar werd een groots kinderfeest op Koninginnedag georganiseerd en werd er een wijklied van Voorburg-West gecomponeerd door twee actieve leden. In oktober organiseerde de wijkvereniging een boottocht op de Vliet, die één van de deelnemers inspireerde tot een extra couplet bij het Wijklied.
1988: Tijdens de gemeentelijke begrotingsbehandeling werd een motie aangenomen die het college van BenW vroeg om uiterlijk in april 1989 een plan te presenteren voor huisvesting van de Wijkvereniging, het Jongerencentrum de Fonteyn en het Dienstencentrum-West, hetzij in een bestaand gebouw, hetzij in een nieuw te bouwen multifunctioneel centrum, ter uitvoering van een door de gemeente ontwikkelde ‘heroverweging welzijnsbeleid’.
1989: In de Wijkkrant van januari 1989 werd melding gemaakt van nieuwe cursussen, zoals een kinder knutselmiddag in de Fonteyn, een hobbyclub en een naaicursus in de recreatiezaal van het Diaconessenhuis, en een cursus Frans, eveneens in de Fonteyn. De kaas- en wijnavond vond dat jaar plaats in de “Spreng”, de zaal bij de brug/hoek Fonteynenburghlaan. In mei 1989 was er een klaverjasdrive in het zaaltje van de Verrezen Christuskerk aan de Fonteynenburghlaan.
1990: De Wijkvereniging Voorburg-West had een (tijdelijk) onderkomen gevonden in “Trefpunt-West”, de voormalige kleuterschool de Woelwater aan de Zegtruststraat. Via een speciale activiteitenkrant (“om te bewaren!”) werd in maart een groot aantal mogelijke activiteiten en cursussen aangekondigd: hobbyclub, naaicursus, Franse conversatieles, klaverjasclub, poppen maken, steenslijpen, schaken, tafeltennis, Engels, dansen, fitness, woensdagmiddag voor kinderen.
1993: Op 1 april 1993 was het eindelijk dan zover, de eerste paal voor een nieuw wijkcentrum aan de Fonteynenburghlaan werd geslagen door de wethouder. Met een folder werden de bewoners van de wijk opgeroepen daarbij aanwezig te zijn. Het wijkcentrum zou voor drie organisaties open staan: op nr. 9 het jongerencentrum en op nr. 11 de Wijkvereniging Voorburg-West en de Stichting Welzijn voor Ouderen Voorburg (SWOV, het voormalige Dienstencentrum-West). De drie organisaties zouden samen varen onder de vlag van de Stichting Agora.
1994: Op 15 januari 1994 werd het wijkcentrum Agora officieel geopend door de wethouder. Deze gaf een uiteenzetting over de Stichting Agora en het activiteitenprogramma in het wijkcentrum dat bestond uit regelmatig gegeven cursussen en eenmalige activiteiten.
1997: In dat jaar hing Voorburg een mogelijke annexatie door Den Haag boven het hoofd. De Wijkvereniging sprak zich uit tegen “annexatie en corridor Voorburg-West“ en riep de bewoners op een reactie in te dienen bij de provincie. In die tijd werd nieuw beleid voor de Wijkvereniging ontwikkeld. Het bestuur wilde werkgroepen instellen over de onderwerpen: activiteiten (gevarieerder aanbod), gebouw (meer uitnodigend karakter), beheer en administratie, public relations.
2001: Het zag er naar uit dat Voorburg-West geen Den Haag-Oost zou worden; de protesten daartegen hadden geholpen, meldde de wijkkrant. Andermaal werd een oproep gedaan aan vrijwilligers om de Wijkvereniging draaiende te houden. Twee jaar later veranderde de naam van de gemeente in ‘Leidschendam-Voorburg’. Park Leeuwenbergh hoorde nu ook tot het grondgebied van de wijkvereniging.
2006: Sinds dat jaar had Agora een eigen website: www.voorburgwest.nl. Met de website kon de Wijkvereniging de wijk informeren over de activiteiten in Agora. Wijkbewoners en belangstellenden voor activiteiten werden verzocht zich zoveel mogelijk per e-mail op te geven. Inmiddels hadden de Jongerenvereniging en de welzijnsorganisatie Woej (voormalige SWOV) om verschillende redenen het wijkgebouw Agora verlaten. De Wijkvereniging was nu de enige gebruiker (en dus huurder) van nr. 11 van het gebouw. De gemeente exploiteerde nr. 9 en verhuurde dat deel. De Stichting Agora leidde vanaf dat moment een slapend bestaan.
2007: Om de begroting van de Wijkvereniging sluitend te krijgen werd afgesproken dat diegenen die aan een cursus wilden deelnemen, verplicht lid zouden zijn van de Wijkvereniging. In die tijd werd de Wijkvereniging nog stevig gesubsidieerd door de gemeente Leidschendam-Voorburg. Naast een nagenoeg volledige subsidiëring van de door de Wijkvereniging aan de gemeente verschuldigde huur (broekzak-vestzak!), verstrekte de gemeente daarbovenop een bijdrage van € 10,- per betalend lid van de Wijkvereniging. Dat waren nog eens tijden! Dat ‘feest’ zou echter niet al te lang blijven duren!
2011: De naweeën van een mondiale financiële crisis manifesteerden zich in de overheidsfinanciën. De overheid moest bezuinigen en daarmee ook de gemeente Leidschendam-Voorburg. Deze laatste had in al haar wijsheid besloten om subsidies aan alle wijkverenigingen in drie jaar tijd volledig af te bouwen. Voor de Wijkvereniging Voorburg-West betekende dit, dat de subsidie daalde van ruim € 35.000 naar uiteindelijk € 0, waarmee er een gat op de begroting zou ontstaan van ongeveer 40% van de jaaromzet. De situatie was kritiek, het voortbestaan van de Wijkvereniging stond onder druk! Gelukkig kon er snel een werkgroep worden gevormd van een aantal wijkbewoners, die bereid waren mee te denken hoe het financiële gat kon worden gedicht en de Wijkvereniging binnen afzienbare tijd weer in financieel rustiger vaarwater kon worden genavigeerd. Door de genoemde werkgroep werd een meerjarig bedrijfsplan opgesteld. Andere accenten werden gelegd om meer inkomsten te genereren en eerste stappen werden gezet om de organisatie wat te professionaliseren.
2016: Ondanks het feit dat de gemeentelijke subsidie in 2015 inmiddels gereduceerd was tot € 0,-lukte het de Wijkvereniging toch binnen een paar jaar weer een, weliswaar zeer klein, plusje op de exploitatierekening te realiseren. De Wijkvereniging bleef financieel kwetsbaar, hetgeen overigens gold voor meer wijkverenigingen in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Vandaar dat onder impuls van de Wijkvereniging Voorburg-West door de gezamenlijke wijkverenigingen gesprekken op gang zijn gebracht met wethouders en ambtenaren van de gemeente, o.a. om te bezien wat nodig zou zijn om wijkverenigingen een meer stabiele basis te geven. Op initiatief van de politieke partijen ‘Gemeente Belangen L-V’ en ‘GroenLinks’ werd in de gemeenteraad een motie aangenomen waarin het college werd opgeroepen “met de wijkverenigingen in gesprek te gaan en in een open dialoog te verkennen wat hun bijdrage kon zijn aan de deelname van zoveel mogelijk burgers/inwoners aan het sociale leven in de buurt, wijk en gemeente”. Met de kennis van nu blijkt dat ondanks alle goede bedoelingen en veelvuldig overleg er structureel gezien weinig tot niets terecht is gekomen van een mogelijk gezamenlijk optrekken van de gemeente en wijkverenigingen om de sociale samenhang in de wijken te bevorderen. Voor de volledigheid: op meer incidentele basis ondersteunde de gemeente wijkverenigingen wel financieel, zoals tijdens de corona- en energiecrisis.
2020–2024: O.a. de coronacrisis. Het besluit van het kabinet om de coronacrisis te lijf te gaan met ‘een intelligente lockdown’ betekende voor de Wijkvereniging dat gedurende meerdere en langere periodes de Wijkvereniging de deuren moest sluiten. Cursussen werden gestopt, verhuur van ruimtes kon niet meer plaatsvinden, de financiële lasten (huur, verzekeringen, energie) bleven echter. Kortom: weer financiële crisis. De Wijkvereniging ging onmiddellijk in gesprek met de belangrijkste stakeholders, cursisten, docenten, vaste huurders en gemeente. Zoals vaker bleek in deze moeilijke tijd dat door een coöperatieve houding van velen problemen konden worden aangepakt: docenten verzorgden lessen digitaal, vaste huurders waren bereid de huur deels door te betalen en de gemeente was bereid de huur meermalen kwijt te schelden. De coronacrisis haalde ook een aantal goede dingen in de samenleving naar boven: saamhorigheid en verantwoordelijkheidsgevoel. Door het bestuur van de Wijkvereniging werd de meedenkende houding van de partners als een grote mentale steun ervaren. Ook in deze periode konden een aantal aanzienlijke verbeteringen worden aangebracht aan en in het gebouw. Met financiële ondersteuning van de Rabobank werden zonnepanelen op het dak geplaatst en Fonds 1818 zorgde ervoor dat de Wijkvereniging professionele projectie apparatuur kon laten plaatsen alsmede nieuw meubilair.
2025: De vraag lijkt gerechtvaardigd: ‘waar staat de Wijkvereniging Voorburg-West nu, 50 jaar na de oprichting?’ In de wijkkrant van 2024 gaf het bestuur van de Wijkvereniging aan dat de financiën op orde zijn. Veel verschillende bezoekers weten het wijkgebouw Agora te vinden. Wekelijks worden gemiddeld ruim 500 bezoekers ontvangen. Het leeuwendeel van deze bezoekers bestaat uit cursisten van door de wijkvereniging verzorgde taalcursussen, yoga, creatieve activiteiten, bewegingscursussen en dergelijke. Daarnaast weten steeds meer organisaties die op zoek zijn naar adequate vergaderfaciliteiten, Agora te vinden, zoals: wijkbewoners die zich in georganiseerd verband richten op het behartigen van bepaalde belangen in de wijk, voorlichtingsbijeenkomsten van gemeentelijke instanties en politieke partijen. Op grond van het voorgaande concludeerde het bestuur dat het goed gaat met de Wijkvereniging Voorburg West. Daarbij benadrukte het bestuur hoe belangrijk de inzet van de -onbezoldigde- vrijwilligers daarbij was en is. Het bestuur gaf eveneens aan dat het in gesprekken met bezoekers wel eens opviel, hoe vanzelfsprekend het voor sommige bezoekers leek te zijn dat het wijkgebouw nagenoeg dagelijks open was en dat er behoorlijk wat activiteiten in een goed verzorgd en uitnodigend gebouw plaats konden vinden. Het bestuur benadrukte dat de huidige goede resultaten alleen mogelijk waren dankzij de grote inzet en het verantwoordelijkheidsgevoel van een niet heel erg grote groep vrijwilligers en niet te vergeten de meedenkende docenten.
Resumerend:
De doelstelling van de wijkvereniging is geëvolueerd van belangenvereniging naar activiteitenvereniging;
Opvallend in de eerste helft van het bestaan van de Wijkvereniging was er sprake van veel wisselingen in het bestuur. Desalniettemin waren en zijn er vrijwilligers op wier steun de wijkvereniging gedurende vele jaren kon rekenen. In het huidige bestuur zitten bijvoorbeeld twee bestuursleden die ongeveer 40 jaar actief zijn in de Wijkvereniging. Dat laatste is ook op Huis Ten Bosch niet onopgemerkt gebleven, het heeft de Koning eerder behaagd deze twee leden koninklijk te onderscheiden.
Ondanks meerdere pogingen daartoe is de relatie en samenwerking tussen de gemeente en de Wijkvereniging nooit erg hecht geworden. Eigenlijk verbazingwekkend omdat een (deel) van de doelstellingen van de gemeente, nl. het bevorderen van de sociale cohesie, overlapt met die van de Wijkvereniging. Er wordt weinig gekeken op welke wijze beide organisaties elkaar kunnen versterken, waar kansen liggen.
Huidige beeld van de Wijkvereniging: het gaat goed, de Wijkvereniging is vooral kwetsbaar voor wat betreft de aanwas van vrijwilligers/bestuursleden.
Note:
- de hier geschetste terugblik op de geschiedenis van de Wijkvereniging Voorburg-West is voornamelijk gebaseerd op een analyse van de wijkkranten van de afgelopen vijftig jaar door de secretaris van de Wijkvereniging. Omwille van de leesbaarheid is ervoor gekozen een schets op hoofdlijnen te geven van de veranderingen die de Wijkvereniging de afgelopen vijftig jaar heeft ondergaan. Van namen van personen, van bestuursleden (veelvuldige) wisselingen in het bestuur, is om die reden zoveel mogelijk afgezien.
- in cijfers, nl. website Leidschendam-Voorburg.